Stres günlük hayatımızda karşılaştığımız sorunlara karşı verilen normal bir tepki olarak yorumlansa da çok fazla stres kronik fiziksel ve duygusal sıkıntılara neden olabilir. Ayrıca kişinin sosyal ve profesyonel hayatına da etki eder. Peki stres yönetimi nasıl yapılır?
Potansiyel bir tehdit karşısında beyniniz genellikle sizi güvende tutmak için “savaş, kaç veya karşılık verme” tepkisini etkinleştirerek karşılık verir. Vücudunuz gerekli hormonları salgılayarak; sizi hayatta tutmak için ve karşılaştığınız durumla mücadele etmek için bir nevi tepki mekanizması geliştirir.
Bu mekanizma tehlike zamanlarında faydalı olsa da vücudunuz bazen bunu aşırı kullanır. Bu da strese yol açarak bedene ve zihne zarar verebilir.
Farklı insanlar stresi tamamen farklı şekillerde deneyimlerler. Örneğin; bir kişi geceleri uykusuz kalmak, partneriniz rahatça uyurken sizin tüm gece uyanık kalmanız, evin anahtarları gibi gündelik hayatın parçası olan şeyleri unutmak ya da bazı şeylerin tarihlerini sürekli ertelemek gibi.
İşte vücudunuzun “savaş, kaç veya karşılık verme” tepkisinin etkileri ve stresi nasıl azaltacağınız hakkında bilmeniz gerekenler.
Stres Belirtileri Nelerdir?
Stresin insanlarda nasıl ortaya çıktığını geniş bir yelpazede açıklamak için uzmanlar çeşitli kategorilere bakar. Bunlar, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre sağlık, enerji, davranış ve ruh halindeki değişiklikleri içerir. Kendi belirttiğiniz duygularınıza güvenirler ve hatta stres nedenleri olduğunu hiç bilmediğiniz semptomlara bile dikkat çekebilirler.
Belirtilerinizin zamanlaması aynı zamanda size stres getiren durumları veya tetikleyicileri belirlemenize de yardımcı olabilir. Belki de endişeniz ve hayal kırıklığınız kronik bir duygusal sıkıntı durumunun sonucudur. Örneğin, patronunuzla yaptığınız kaba bir sohbetin ardından kan basıncınız yükseliyor ancak hızla normale dönüyorsa, sağlıklı bir stres tepkisi yaşıyor olabilirsiniz.
Ancak patronunuzun sözlerini sürekli kafanızda tekrarlıyorsanız ve günler sonra bile yapmış olduğunuz o sohbete takılıp kalıyorsanız veya endişeli duygularla başa çıkmanıza yardımcı olmak için gece geç saatlerde oyun oynama konusunda yeni bir takıntı geliştiriyorsanız, kronik stresle mücadele ediyor olabilirsiniz.
Stres Vücudu Nasıl Etkiler?
Stres günlük yaşamın normal bir parçasıdır. Ancak “savaş, kaç ya da karşılık verme” tepkiniz sona ermediğinde sağlığınız etkilenebilir. Zorluklar genellikle birkaç temel alanda (psikolojik, fiziksel, davranışsal ve kişilerarası) ortaya çıkar.
Psikolojik
Anksiyete ve depresyonun gelişimi endişenin kaynağı olabilir. Beyniniz sürekli tehlike arıyorsa sürekli endişe yaşayabilirsiniz. Bitmek bilmeyen korku nedeniyle umutsuzluğa kapılmaya başlayabilirsiniz. Ulusal Tıp Kütüphanesine göre, bu duyguların her ikisi de endişeli düşüncelerin aşırı yüklenmesi nedeniyle uyku, konsantrasyon ve hafıza sorunlarına neden olabilir.
Fiziksel
Vücudunuzun “savaş, kaç ya da karşılık verme” tepkisi etkinleştiğinde, beyniniz adrenalin patlamasına neden olan hormon olan kortizol salgılar. Kalbinizin hızla attığını hissedebilir veya enerji nöbetleri yaşayabilirsiniz.
Ancak Johns Hopkins Tıp Sağlık Kütüphanesi’ne göre çok fazla kortizol kilo alma, yüksek tansiyon ve ağız sağlığı sorunları gibi fiziksel değişikliklere neden olabilir. Ayrıca egzama ve irritabl bağırsak sendromu gibi mevcut kronik sağlık durumlarının alevlenmesiyle de karşılaşabilirsiniz.
Davranışsal
Vücudunuz akıllıdır. Çok fazla stres altında olmanın sizin için iyi olmadığını bilir. Bu nedenle vücudunuz, olumsuz duygulardan kaçmasına ve rahatlamasına yardımcı olacak şeyleri arzulayabilir. Ne yazık ki bunlar her zaman stresi azaltmanın en sağlıklı yolları değildir.
Yaygın davranış değişiklikleri arasında alkol veya uyuşturucu alımının artması, yüksek karbonhidratlı yiyecekler tüketmek ve sosyal medyada saatlerce anlamsızca gezinerek dikkatinizi dağıtmak yer alır. Bu aktiviteler stresten anında kurtulmayı sağlayabilirken, aynı zamanda yeni, uzun vadeli sağlık sorunlarına da yol açabilir.
Kişilerarası
Önemli bir teslim tarihine yaklaştığınızda sabrınızın tükendiğini hiç fark ettiniz mi? Bazen nazik olmak sakinlik gerektirir.
Beyniniz sizi stres faktörlerinden korumak için çalışır, nazik olmak için değil. Artan sinirlilik veya öfkeyi fark edebilirsiniz ya da mizacınıza bağlı olarak, insanlara giderek daha fazla bağımlı hale gelebilir, güvence arayabilir, hatta farkında olmadan başkalarını kendinizden uzaklaştırabilirsiniz.
Stresi Azaltmanın Sağlıklı Yolları
Her ne kadar stres etkenleri vücudunuz üzerinde çeşitli duygusal ve fiziksel etkilere sahip olsa da bu olumsuz duyguları hafifletmenin sağlıklı yolları da vardır.
Beyninizin rahatlama konusunda sizinle kavga edebileceğini unutmamak önemlidir. Vücudunuz sizi tehlikeden koruduğunu düşündüğünde yavaşlamayı ek bir tehdit olarak algılayabilir. Tereddütleri fark edin, kendinize yakın bir tehdit olmadığını hatırlatın ve aşağıdaki stres gidericilerden birkaçını deneyin.
Kendinize Zaman Ayırın
Beyninize stresli aktivitelere uyum sağlaması ve “aşağı inmesi” için zaman tanımak, sisteminizin sağlıklı bir şekilde düzenlenmesine yardımcı olur. Sanal iş toplantılarından öğle yemeği hazırlıklarına ve ardından stresli bir telefon görüşmesine hızla geçiş yapıyorsanız, endişelenmeniz kolaydır.
Biraz boşluk eklemeyi unutmayın. Telefonunuza cevap vermeden önce duraklayın, iş ve aile zamanı arasında biraz derin nefes almayı denemek için kendinize beş dakika verin, gün boyunca rahatlamanızı hatırlatan bir alarm kurun ve bazı görevleri devretmenin yollarını bulun. Her bir adım stresin dağılmasına yardımcı olabilir.
Zihninizi Rahatlatan Seçenekleri Değerlendirin
Biraz deneme yanılma gerektirebilir, ancak stresi azaltan tekniklerin bulunması kronik strese yardımcı olabilir. Hafif egzersizler (yüksek enerjili egzersizler kalp atış hızınızı artırabilir, vücudunuzun “savaş, kaç veya karşılık verme” tepkisini kötüleştirebilir), Epsom tuzu banyoları, derin nefes egzersizleri ve rehberli meditasyonları deneyebilirsiniz. Boyama veya el işi gibi aktiviteler de beyninizi endişe verici düşüncelerden uzaklaştırmanıza yardımcı olabilir.
Özet
Kendinizi bunalmış hissediyorsanız profesyonel yardım almak asla kötü bir plan değildir. Bazı sağlıklı stres giderici ilaçları denedikten sonra stresin konsantre olma ve günlük aktiviteleri tamamlama yeteneğinizi etkilemeye devam ettiğini varsayalım. Bu durumda sanal terapiyi deneyebilir veya ek destek için bir sağlık uzmanına başvurabilirsiniz.
Bir Cevap Yaz
